Αριστοτέλης VS Πλάτωνα: Οι διαφορές των δύο γιγάντων

Αριστοτέλης VS Πλάτωνα: Οι διαφορές των δύο γιγάντων

Μελετώντας την πορεία της Φιλοσοφίας στον Ελληνικό κόσμο, συναντάμε μεγάλες προσωπικότητες που με τη σκέψη και το έργο τους χάραξαν βαθιά την Ιστορία του Πολιτισμού και επέδρασαν στη διαμόρφωσή του χιλιάδες χρόνια μετά την εποχή τους. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, δύο πραγματικοί γίγαντες της διανόησης και του πνεύματος, που συνδέθηκαν στενά μεταξύ τους, δίδαξαν μεγάλες αλήθειες, αναγνωρίστηκαν και τιμήθηκαν από τις μεταγενέστερες γενιές μέχρι και σήμερα για την προσφορά τους.

Στα έργα τους συναντάμε πολλά κοινά σημεία στις απόψεις τους για τη ζωή, τον άνθρωπο, την ηθική, κάτι που άλλωστε είναι φυσικό εφόσον συνδέθηκαν μεταξύ τους ως Δάσκαλος και Μαθητής. Συναντάμε όμως και κάποιες διαφορές στην αντίληψή τους για τον Κόσμο, την πολιτική και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.

Δευτερεύουσες προτάσεις

                         ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Σε μια περίοδο λόγου μπορεί να υπάρχουν παραπάνω από ένα ρήματα και αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερες από μία προτάσεις. (Συνήθως όσα ρήματα έχουμε, τόσες είναι και οι προτάσεις. Εκτός, βέβαια, και αν εννοείται κάποιο ρήμα, οπότε σ’ αυτήν τη περίπτωση οι προτάσεις είναι περισσότερες από τα ρήματα.). Σε μια περίοδο λόγου μπορεί να υπάρχουν μόνο κύριες προτάσεις, μπορεί να υπάρχουν και δευτερεύουσες, σε καμιά περίπτωση όμως δεν γίνεται να υπάρχουν μόνο δευτερεύουσες.

Β΄ Όρος σύγκρισης

Β΄ Όρος σύγκρισης

Κάθε σύγκριση γίνεται ανάμεσα σε δύο όρος με βάση κάποιο κοινό χαρακτηριστικό τους. Το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο συγκρίνεται με κάτι ονομάζεται α’ όρος, ενώ αυτό με το οποίο συγκρίνεται είναι ο β’ όρος σύγκρισης. Στα α.ε. σύγκριση έχουμε με  επίθετα ή επιρρήματα συγκριτικού βαθμού ή λέξεις με συγκριτική σημασία (διπλοῦς, διπλάσιος, πολλαπλοῦς, πολλαπλάσιος, πρότερος κ.α.).

Πώς εκφέρεται ο β’ όρος σύγκρισης στα α.ε.;

Μπορούμε να τον εκφράσουμε με δύο τρόπους:

α) Με γενική συγκριτική: Πολλῶν χρημάτων κρείττων ὁ παρά τοῦ πλήθους ἔπαινος.

β)ἤ και ομοιόπτωτα ή ομοιότροπα με τον α’ : Βούλομαι λαόν σῷον εἶναι ἤ ἀπολέσθαι.

Σπανιότερα μπορεί να εκφέρεται με:

ἀντί /πρό + γενική

παρά + αιτιατική

(ἤ) προς + αιτιατική

(ἤ) κατά + αιτιατική

ἤ/ἤ ὥς / ἤ ὡστε + απαρέμφατο

ἤ + ονομαστική

ἤ + πρόταση

Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο μπορεί να είναι έναρθρο ή άναρθρο. Διατηρεί πάντα την ρηματική του σημασία, γι’ αυτό παίρνει υποκείμενο, αντικείμενο και επιρρηματικούς προσδιορισμούς.

 Επίσης μπορεί να είναι ειδικό ή τελικό. Το ειδικό εξαρτάται από ρήματα λεκτικά, δοξαστικά και μεταφράζεται με το ότι. Το τελικό εξαρτάται από ρήματα κελευστικά, βουλητικά, δυνητικά, αποπειρατικά, προτρεπτικά, απαγορευτικά, κωλυτικά ( =εμποδίζω) και μεταφράζεται με το να. Το τελικό απαρέμφατο βρίσκεται σε οποιονδήποτε χρόνο εκτός από μέλλοντα. Μόνο το απαρέμφατο που εξαρτάται από το μέλλω βρίσκεται σε μέλλοντα.

Σχεδιαγράμματα Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλης

                                      Ηθικά Νικομάχεια  

                   

Ενότητα 1^η

·                2 είδη αρετής

·                Διανοητική                         -                               Ηθική*

         //                                                                        //

  Μέσω της διδασκαλίας                                 Μέσω του εθισμού

               //                                                                      //

Χρειάζεται χρόνο και εμπειρία                      Ετυμολογική συγγένεια ἔθους + ἠθικής

·                Παραδείγματα πέτρας και φωτιάς για να δείξει ότι τα εκ φύσεως δεν εθίζονται σε 

   άλλες ιδιότητες.

·                Καμιά αρετή δεν υπάρχει εκ φύσεως.

*Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του προικισμένος να τις δέχεται αλλά τις  τελειοποιεί με την άσκηση.                                                                                                                                                 

                              

Συλλογισμός Αριστοτέλη

Ιστορικό πλαίσιο Πελοποννησιακού Πολέμου

         Ιστορικό πλαίσιο Πελοποννησιακού Πολέμου

Ο θεσμός της πόλης- κράτους:

Οι ελληνικές πόλεις κατά την αρχαιότητα ήταν χωρισμένες σε πόλεις κράτη. Ήταν, δηλαδή, οργανωμένες σε μικρά κρατίδια τα οποία είχαν το δικό τους πολίτευμα, όριζαν μόνα τους τους νόμους τους και είχαν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Παρά όμως την μεταξύ τους ανεξαρτησία και αυτονομία οι ελληνικές πόλεις κράτη είχαν συνείδηση της κοινής τους καταγωγής, γνώριζαν δηλαδή ότι ήταν όλοι Έλληνες. Η κοινή αυτή καταγωγή στηριζόταν στην κοινή θρησκεία (Δωδεκάθεο), την κοινή γλώσσα, το κοινό ιστορικό παρελθόν και τα κοινά ήθη και έθιμα. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές λοιπόν οι ελληνικές πόλεις ενώνονταν για αντιμετωπίσουν από κοινού βάρβαρους* εχθρούς (Περσικοί πόλεμοι). Σημαντικότερες πόλεις κράτη ήταν η Σπάρτη, η Αθήνα, η Θήβα, η Κόρινθος κ.α.

Μάθημα XX

Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας

Κείμενο:

Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu. Exclusus ab insidiatoribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post* rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; eum latentem adgnovit; extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad commilitones suos eum adduxit. Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur. Postero die Claudius imperator factus est.

Μετάφραση:

Σε ηλικία πενήντα χρονών ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας χάρη σε ένα παράδοξο και τυχαίο γεγονός. Όταν οι δολοφόνοι του Καλιγούλα τον έδιωξαν (από το παλάτι), αποσύρθηκε σε μια θερινή κατοικία που το όνομά της είναι Ερμαίο. Λίγο αργότερα, τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής, σύρθηκε προς το λιακωτό που ήταν πολύ κοντά του και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν από την πόρτα. Ένας στρατιώτης που έτρεχε πέρα- δώθε πρόσεξε τα πόδια του· τον αναγνώρισε που κρυβόταν · τον τράβηξε έξω και τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του. Αυτοί τον μετέφεραν στο στρατόπεδο σκυθρωπό και περιδεή, ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σα να επρόκειτο να πεθάνει (σα να ήταν μελλοθάνατος). Την άλλη μέρα ο Κλαύδιος ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας.

Μάθημα XIX

Η συνωμοσία του Κατιλίνα

Κείμενο:

Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus Lucius Sergius Catilina, nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant. Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Romanos in eadem cruentissima pugna occisos esse, multos autem graviter vulneratos esse. 

Μετάφραση:

Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας άντρας πολύ αριστοκρατικής καταγωγής αλλά πολύ διεστραμμένου χαρακτήρα, συνωμότησε εναντίον της πολιτείας. Τον είχαν ακολουθήσει κάποιο ένδοξοι αλλά αχρείοι άντρες. Ο Κατιλίνας διώχτηκε από την πόλη από τον Κικέρωνα. Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και στραγγαλίστηκαν στην φυλακή. Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από τον Αντώνιο, τον άλλον ύπατο, σκοτώθηκε. Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει ότι πολλοί ακόμη Ρωμαίοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στην ίδια σφοδρότατη μάχη και ότι πολλοί πάλι τραυματίστηκαν βαριά.

Μάθημα XVIII

Ο Ηρακλής στην Ιταλία

Κείμενο:

Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit. Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur.

Μετάφραση:

Λέγεται πως ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σ’ αυτόν τον τόπο, όπου αργότερα  ο Ρωμύλος έκτισε την Ρώμη. Αναφέρεται ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια κοντά στον Τίβερη ποταμό και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από τον δρόμο. Τότε ο βοσκός Κάκος, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, έσυρε από τις  ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια στραμμένα ανάποδα. Μόλις ο Ηρακλής, αφού σηκώθηκε από τον ύπνο, είδε τα κοπάδι και αντιλήφθηκε ότι έλειπε ένα μέρος, κατευθύνεται στην πιο κοντινή σπηλιά· όταν όμως είδε ότι τα ίχνη των βοδιών ήταν στραμμένα προς τα έξω, καθώς βρέθηκε σε αμηχανία άρχισε να απομακρύνει το κοπάδι από τον εχθρικό τόπο. Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που ακούστηκε από την σπηλιά γύρισε τον Ηρακλή πίσω. Τότε  ο Κάκος, αφού προσπάθησε να τον εμποδίσει με την βία, σκοτώνεται με το ρόπαλο του Ηρακλή.

Μάθημα XVII

Φόβος μπροστά στο άγνωστο

Κείμενο:

Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum, qui Germanos ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse praedicabant. Alius alia de causa discedere cupiebat. Nonulli pudore adducti remanebant. Hi neque vultum fingere neque lacrimas tenere poterant; abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut cum familiaribus suis commune periculum miserabantur. Totis castris testamenta obsignabantur. Horum vocibus ac timore paulatim etiam ii, qui rei militaris periti habebantur, pertubabantur.

Μετάφραση:

Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων, οι οποίοι διακήρυτταν ότι οι Γερμανοί είχαν σώματα υπερβολικού μεγέθους και απίστευτης ανδρείας. Προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία επιθυμούσε να αποχωρήσει. Μερικοί παρασυρμένοι από ντροπή παρέμεναν. Αυτοί ούτε να προσποιηθούν ούτε να συγκρατήσουν τα δάκρυα τους μπορούσαν· κρυμμένοι στις σκηνές είτε παραποιούνταν για την μοίρα τους είτε θρηνούσαν μαζί με τους συντρόφους τους τον κοινό κίνδυνο. Σε όλο το στρατόπεδο υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες. Από τις διαδόσεις αυτών και από τον φόβο λίγο λίγο ακόμα κι εκείνοι, που θεωρούνταν έμπειροι στα στρατιωτικά, ταράζονταν.

Μάθημα XVI

Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στην Γαλατία

Κείμενο:

Nostri, postquam pila in hostes miserunt, gladiis rem gerunt. Repente post tergum equitatus cernitur; cohortes appropinquant; hostes terga vertunt ac fugiunt; eis equites occurrunt. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur; dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur; signa militaria LXXIIII (septuaginta quattuor) ad Caesarem referuntur; magnus numerus hostium capitur atque interficitur; reliqui ex fuga in civitates discedunt. Postero die ad Caesarem legati mittuntur. Caesar iubet arma tradi ac principes produci. Ipse pro castris consedit; eo duces producuntur. Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.

Μετάφραση:

Οι δικοί μας, αφού έριξαν τα ακόντια κατά των εχθρών, μάχονται με τα ξίφη. Ξαφνικά στα νώτα διακρίνεται το ιππικό, οι κοόρτεις πλησιάζουν. Οι εχθροί στρέφουν τα όπλα και φεύγουν. Τους επιτίθενται ιππείς. Γίνεται μεγάλη σφαγή. Ο Σεδούλιος, αρχηγός και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, φονεύεται. Ο αρχηγός των Αρβέρνων συλλαμβάνεται  ζωντανός στη φυγή. Εβδομήντα τέσσερις στρατιωτικές σημαίες παραδίδονται στον Καίσαρα. Μεγάλος αριθμός εχθρών συλλαμβάνεται και φονεύεται. Οι υπόλοιποι μετά την φυγή διασκορπίζονται στις πολιτείες. Την επόμενη μέρα οι αρχηγοί των λεγεώνων στέλνονται στον Καίσαρα. Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν τα όπλα και να οδηγηθούν μπροστά του οι ηγεμόνες. Ο ίδιος πήρε θέση μπροστά στο στρατόπεδο. Εκεί οδηγούνται οι αρχηγοί των λεγεώνων. Ο Βεργιγγετόριγας παραδίδεται, τα όπλα κατατίθενται.

Μάθημα XV

Τα ήθη των Γερμανών

Κείμενο:

Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit. Germani non student agriculturae; lacte, caseo et carne nutriuntur. Locis frigidissimis pelles solum habent et in fluminibus lavantur. Cum civitas bellum gerit, magistratus creantur cum vitae necisque potestate. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus proeliantur: ephippiorum usus res turpis et iners habetur. Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur.

Μετάφραση:

Ολόκληρη η ζωή των Γερμανών περιορίζεται στο κυνήγι και στην σπουδή των στρατιωτικών πραγμάτων. Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με την γεωργία· τρέφονται με γάλα, τυρί και κρέας. Σε παγωμένους τόπους (αν και ζουν), φορούν μόνο δέρματα ζώων και πλένονται στους ποταμούς. Κάθε φορά που η πολιτεία διεξάγει πόλεμο, εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και θανάτου. Κατά τις ιππομαχίες συχνά πηδούν απ’ τα άλογα και μάχονται πεζοί: η χρήση σελών θεωρείται πράγμα αισχρό και μαλθακό. Δεν επιτρέπουν να εισάγεται από τους εμπόρους κρασί σε αυτούς, γιατί εξαιτίας αυτού, όπως πιστεύουν, η άνθρωποι γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται.

Μάθημα XIV

Ένα φοβερό όνειρο

Κείμενο:

Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui in exercitu M. Antonii fuerat, Athenas confugit. Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda. Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida, similem effigiei mortui. Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit nomenque eius audire cupivit. Respondit ille se esse Orcum. Tum terror Cassium concussit et e somno eum excitavit. Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit. Illi neminem viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniavit. Paucis post diebus res ipsa fidem somnii confirmavit. Nam Octavianus supplicio capitis eum adfecit. 

Μετάφραση:

Μετά την ναυμαχία στο Άκτιο, ο Κάσσιος από την Πάρμα, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο στρατό του Μάρκου Αντωνίου, κατέφυγε στην Αθήνα. Εκεί μόλις είχε παραδώσει την ταραγμένη του ψυχή στον ύπνο, όταν εμφανίστηκε σ’ αυτόν φρικιαστική μορφή. Νόμισε ότι ερχόταν εναντίον του άνθρωπος εξαιρετικά μεγαλόσωμος με βρώμικη όψη, όμοιος με εικόνα νεκρού. Μόλις τον  είδε ο Κάσσιος τον κατέλαβε φόβος και θέλησε να μάθει τ’ όνομά του. Εκείνος απάντησε ότι είναι ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον ξύπνησε. Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους και τους ρώτησε για τον άντρα. Εκείνοι δεν είχαν δει κανέναν. Ο Κάσσιος παραδόθηκε για δεύτερη φορά στον ύπνο και ονειρεύτηκε την ίδια μορφή. Μετά από λίγες μέρες τα ίδια τα γεγονότα επιβεβαίωσαν την αξιοπιστία του ονείρου. Δηλαδή ο Οκταβιανός του επέβαλε την ποινή του θανάτου.

Μάθημα XIII

Πώς η γνώση νίκησε την δεισιδαιμονία

Κείμενο:

Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit! 

Μετάφραση:

Ο Σουπλίκιος Γάλλος ήταν ύπατος του Αιμίλιου Παύλου, ο οποίος διεξήγε πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια ξάστερη νύχτα, ξαφνικά, η σελήνη είχε χαθεί· εξαιτίας του φοβερού θεάματος, τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός έχασε το ηθικό του. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος μίλησε για τη φύση του ουρανού και για την στάση και τι κινήσεις των αστεριών και της σελήνης και με αυτόν τον τρόπο έστειλε τους στρατιώτες στη μάχη με αναπτερωμένο το ηθικό. Έτσι οι ελεύθερες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν τον δρόμο για την περίλαμπρη νίκη του Παύλου. Επειδή εκείνος είχε νικήσει τον φόβο του Ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους αντιπάλους.

Μάθημα XII

Ο ύπατος Αιμίλιος Παύλος και το σκυλάκι της κόρης του

Κείμενο

L. Aemilio Paulo consuli iterum bellum cum Perse rege gerere obtigit. Ut domum ad vesperum rediit, filiola eius Tertia, quae tum erat admodum parvula, ad complexum patris cucurrit. Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam. «Quid est» inquit «mea Tertia? Cur tristis es? Quid tibi accidit?» «Mi pater» respondit illa «Persa periit». Perierat enim catellus eo nomine, quem puella multum amabat. Tum pater Tertiae dixit «omen accipio». Sic ex fortuito dicto spem praeclari triumphi animo praesumpsit.

Μετάφραση:
Στον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο, ύπατο για δεύτερη φορά, έτυχε να διεξάγει πόλεμο με το βασιλιά Περσέα. Μόλις επέστρεψε σπίτι του κατά το βραδάκι η κορούλα του η Τερτία, η οποία ήταν τότε πάρα πολύ μικρούλα, έτρεξε στην αγκαλιά του πατέρα. Ο πατέρας έδωσε την κόρη φιλί, αλλά παρατήρησε ότι αυτή ήταν λίγο θλιμμένη. «Τι είναι;» είπε «Τερτία μου;» «Γιατί (άραγε) είσαι θλιμμένη; Τι σου συνέβη;» «Πατέρα μου» απάντησε εκείνη «ο Πέρσης πέθανε». Γιατί πράγματι είχε πεθάνει ένα σκυλάκι με το όνομα αυτό, το οποίο η κοπέλα αγαπούσε πολύ. Τότε ο πατέρας είπε στην Τερτία: «Δέχομαι τον οιωνό». Έτσι από τυχαίο λόγο, προγεύτηκε στην ψυχή (του) ελπίδα πρίλαμπρου θριάμβου.  

Μάθημα ΧΙ

Η Ρώμη και η Καρχηδόνα

Κείμενο:

Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Ubi in Italia fuit, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Postquam XIV annos in Italia complevit, Carthaginienses eum in Africam revocaverunt. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt.

Μάθημα X

Η προφητεία του Δία

Κείμενο:

Aeneas bellum ingens geret in Italia. Populos feroces contundet, mores eis imponet et moenia condet. Tu Aeneam ad caelum feres. Postea Iulus, Aeneae filius, regnum ab Lavinio transferet et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios, Romulum et Remum, pariet, quos lupa nutriet. Romulus moenia Martia condet Romanosque de suo nomine appellabit. Romanis imperium sine fine erit. Caesar Augustus, ab Iulo ortus, Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet. Hunc tu, ut Aeneam, in caelo accipies.

Μετάφραση:
Ο Αινείας θα κάνει φοβερό πόλεμο στην Ιταλία. Θα συντρίψει άγριους λαούς, θα τους επιβάλει θεσμούς και θα χτίσει τείχη. Εσύ θα αποθεώσεις τον Αινεία. Αργότερα ο Ίουλος, ο γιος του Αινεία, θα μεταφέρει το βασίλειο από το Λαβίνιο και θα οχυρώσει την Άλβα Λόγγα. Μετά από τριακόσια χρόνια η Ιλία να γεννήσει δύο γιους, το Ρωμύλο και το Ρώμο, που θα τους θρέψει μια λύκαινα. Ο Ρωμύλος θα χτίσει τα τείχη του Άρη και θα δώσει στους Ρωμαίους το όνομά του. Η εξουσία των Ρωμαίων δε θα 'χει τέλος. Ο Καίσαρας Αύγουστος, απόγονος του Ιούλου, θα κλείσει τις πόρτες του Πολέμου και θα ξαναφέρει τη βασιλεία του Κρόνου. Και αυτόν, όπως τον Αινεία, θα τον (υπο)δεχτείς στον ουρανό.

Μάθημα IX

Η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη Ρώμη

Κείμενο: 

Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit. Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Maritus et pater et Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit et cultro se ipsam interficit. Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahit et delictum punire parat. Populum concitat et Tarquinio imperium adimit. Liber iam populus Romanus duo consules, Iunium Brutum et Tarquinium Collatinum, deligere constituit.

 

Μετάφραση:

Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος, ο έβδομος και τελευταίος των βασιλιάδων, με αυτό τον τρόπο χάνει την εξουσία. Ο γιος του ο Σέξτος Ταρκύνιος προσβάλλει την τιμή της Λουκρητίας , της συζύγου του Κολλατίνου. Ο σύζυγος και ο πατέρας και ο Ιούνιος Βρούτος  τη βρίσκουν αυτή περίλυπη. Η γυναίκα αποκαλύπτει σ’ εκείνους την αδικία με δάκρυα στα μάτια και αυτοκτονεί μ’ ένα μαχαίρι. Ο Βρούτος βγάζει το μαχαίρι από το τραύμα με μεγάλο πόνο κι ετοιμάζεται να τιμωρήσει το έγκλημα. Ξεσηκώνει το λαό και αφαιρεί από τον Ταρκύνιο την εξουσία. Ελεύθερος πια ο Ρωμαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δυο υπάτους , τον Ιούνιο Βρούτο και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.

Μάθημα VIII

Όταν βγεις στο κυνήγι, πάρε μαζί σου μολύβι και χαρτί.

Κείμενο:

Gaius Plinius Cornelio Tacito suo salutem. Ridebis. Ego tres apros feroces cepi. «Ipse?» interrogabis. Ipse. Ad retia sedebam; erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares; cogitabam aliquid enotabamque; etsi retia vacua, plenas tamen ceras habebam. Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis. Cum in venationibus eris, licebit tibi quoque pugillares adportare: videbis non Dianam in montibus sed Minervam errare. Vale!

Μετάφραση

Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο. Θα γελάσεις. Έπιασα τρία φοβερά αγριογούρουνα. «Ο ίδιος;» θα ρωτήσεις. Εγώ ο ίδιος. Καθόμουν δίπλα στα δίχτυα• πλάι μου δεν είχα τη λόγχη, αλλά τη γραφίδα και τις πλάκες• σκεφτόμουν κάτι και κρατούσα σημειώσεις• παρόλο που είχα τα δίχτυα άδεια, είχα όμως τις πλάκες μου γεμάτες. Τα δάση και η ερημιά (ή η μοναξιά) είναι δυνατά ερεθίσματα της σκέψης. Όταν πας στο κυνήγι, θα μπορέσεις και εσύ να φέρεις εκεί τις πλάκες: (τότε) δεν θα δεις την Άρτεμη να πλανιέται στα βουνά αλλά την Αθηνά. Γειά σου!

Μάθημα VII

Ετοιμασίες για ξεχειμώνιασμα

Κείμενο:

Caesar propter frumenti inopiam Ιegiōnes in hibernis multis conlocat. Εx quibus quattuor in Nerviis hiemare* iubet et tribus imperat in Belgis remanere. Legātos omnes frumentum in castra, importare iubet. Milites his verbis admonet: «Hostes adventare audio; Speculatōres nostri eos prope esse nuntiant. Vim hostium cavere debetis; hostes enim de collibus advolare solent et caedem militum perpetrare possunt».

Πλάγιος Λόγος

Πλάγιος Λόγος

Ένα από τα σημαντικότερα συντακτικά φαινόμενα της αρχαίας ελληνικής είναι ο πλάγιος λόγος. Όσο δύσκολο κι αν μας ακούγεται η μετατροπή του ευθύ λόγου σε πλάγιο είναι ιδιαίτερα εύκολη αρκεί βέβαια να ακολουθήσουμε προσεκτικά βήμα βήμα την προτεινόμενη μεθοδολογία. Μάλιστα, πολλές φορές έχουμε δει πλάγιο λόγο σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής χωρίς όμως να το προσέξουμε. Αρκεί να σκεφτούμε πως κάθε δευτερεύουσα ειδική πρόταση, ειδικό απαρέμφατο ή τελικό είναι στην ουσία ένας πλάγιος λόγος.

Μεθοδολογία μετατροπής ευθύ λόγου σε πλάγιο

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνω είναι να εξετάσω αν η πρόταση που καλούμαι να την μεταφέρω σε πλάγιο λόγου είναι κρίσεως, επιθυμίας, ερωτηματική ή δευτερεύουσα. Ανάλογα με το είδος της πρότασης ο τρόπος μεταφοράς της στον πλάγιο λόγο είναι διαφορετικός.

Σημ. : Οι προτάσεις κρίσεως διατυπώνουν μια άποψη, κρίση, και εκφέρονται με οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική. Οι προτάσεις επιθυμίας εκφέρονται με προστακτική, προτρεπτική ή αποτρεπτική υποτακτική, ευχετική ευκτική και οριστική. Με τέτοιου είδους προτάσεις εκφράζουμε προσταγή, προτροπή, παράκληση, ευχή. Ανάλογα βέβαια με το τι θέλω να δηλώσω βάζω την αντίστοιχη έγκλιση (αν θέλω να δηλώσω ευχή, η πρόταση εκφέρεται με ευχετική ευκτική). Οι ευθείες ερωτήσεις εκφέρονται με οριστική, δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική  ή απορηματική υποτακτική.

Είδη μετοχών

Μετοχές

Γενικά για τις μετοχές:

Η μετοχή ανήκει στους ονοματικούς τύπους του ρήματος. Έχει, δηλαδή. τα χαρακτηριστικά και των ονομάτων και των ρημάτων.

Ονοματικά χαρακτηριστικά:

α) Κλίνεται και έχει γένος, αριθμό και πτώσεις.

β) Μπορεί να παίξει ρόλο επιθέτου ή ουσιαστικού (ουσιαστικοποιημένη).

Ρηματικά χαρακτηριστικά:

α) Έχει χρόνους, φωνές, συζυγίες, διαθέσεις, αριθμούς.

β) Μπορεί να πάρει όλα τα συμπληρώματα του ρήματος (υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο).

γ) Μπορεί να λειτουργήσει ως επιρρηματικός προσδιορισμός ( επιρρηματική μετοχή).

Β΄ Όρος σύγκρισης

Β΄ Όρος σύγκρισης

Κάθε σύγκριση γίνεται ανάμεσα σε δύο όρος με βάση κάποιο κοινό χαρακτηριστικό τους. Το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο συγκρίνεται με κάτι ονομάζεται α’ όρος, ενώ αυτό με το οποίο συγκρίνεται είναι ο β’ όρος σύγκρισης. Στα α.ε. σύγκριση έχουμε με  επίθετα ή επιρρήματα συγκριτικού βαθμού ή λέξεις με συγκριτική σημασία (διπλοῦς, διπλάσιος, πολλαπλοῦς, πολλαπλάσιος, πρότερος κ.α.).

Πώς εκφέρεται ο β’ όρος σύγκρισης στα α.ε.;

Κανόνες τονισμού

Διαίρεση φωνηέντων

Ο χωρισμός των φωνηέντων σε μακρόχρονα και βραχύχρονα σχετίζεται με τον τρόπο προφοράς, αν δηλαδή προφέρονται σε σύντομο χρόνο ή μακρύτερο. Έτσι λοιπόν, έχουμε:

Βραχύχρονα: ο, ε → προφέρονται σε σύντομο (βραχύ) χρόνο

Μακρόχρονα: ω, η → προφέρονται σε μακρύτερο χρόνο, σχεδόν σε διπλάσιο

Ασκήσεις πλαγίου λόγου α.ε.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

Να μεταφερθούν οι παρακάτω προτάσεις στον πλάγιο λόγο και να γίνουν οι όποιες αλλαγές με βάση και το ρήμα εξάρτησης :

1.Ἱκανός εἰμί πάντα πράττειν  (Οὗτος ἔλεγεν…)
2.Αἰσχρόν ἐστί ἄρχειν Ἀθηναίων Πελοποννησίους (Οἱ πρέσβεις ἡγοῦνται…)
3.Οὐ δικαίως λαμβάνεις το ἀργύριον ( Φησίν ὁ κατήγορος…/ Οἶδε ο κατήγορος…)
4.Πρόσθεν ἄν ἀποθάνοιμεν ἤ τά ὅπλα παραδοῖμεν  (Κλεάνωρ ἀπεκρίνατο…)
5.Μηδείς βαλλέτω (Ἀπηγόρευε…)
6.Ἀνοίξατε τάς πύλας (Ὁ Μειδίας ἐκέλευε…)
7.Παραδῶμεν την πόλιν Κορινθίοις ; (Τον θεόν ἐπήροντο…)

Ασκήσεις στον Αόριστο Β’

Ασκήσεις στον Αόριστο Β’

Α.        Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο αορίστου β΄ του ρήματος που δίνεται σε παρένθεση:

1. Ὀκνῶ μή μάταιος ἡμῖν ἡ στρατεία……………….(γίγνομαι, υποτ.).
2. Οἱ Ἕλληνες……………………(αἰσθάνομαι, ορ.) ὅτι βασιλεύς ἐν τοῖς σκευοφόροις εἴη.
3. Ὁ βάρβαρος ἐπί τήν Ἑλλάδα δουλωσάμενος……………….(ἔρχομαι, ορ.).

Ασκήσεις σε τριτόκλιτα επίθετα

Α. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των επιθέτων:

1. Τὰ τῶν φίλων………(ἅπας) κοινά.
2. Οἱ τοῦ Δημοσθένους λόγοι……… (χαρίεις) εἰσιν.
3. Τοὺς ποιητὰς οὐκ……… (ἄκων) ἀναγιγνώσκομεν.
4. Ἡ πενία τοῖς……… (πένης) οὐκ αἰσχύνην φέρει.
5. Δικαίοις ἄρχουσι……… (ἑκὼν) οἱ ἄνθρωποι πείθονται.
6. Οἱ……… (ἀκρατὴς) γίγνονται προδόται τῆς ἰδίας ὑγείας.
7. Φύλαττε τὸ μὲν σῶμα……… (ὑγιὴς), τὴν δὲ ψυχὴν……… (εὐσεβὴς).
8. Οἱ θεοὶ τοῖς……… (εὐσεβὴς) εἰσίν……… (εὐμενὴς), τοῖς δ' ……… (ἀσεβὴς)  

   φοβεροί.
9. Περικλῆς ἦν γένους ……… (εὐκλεὴς).

Η σημασία των εγκλίσεων

Η σημασία των εγκλίσεων

Οι εγκλίσεις των ρημάτων είναι οι:

Οριστική (απλή, δυνητική, επαναληπτική ευχετική)

Υποτακτική (βουλητική, απορηματική)

Ευκτική ( δυνητική, ευχετική)

Προστακτική

Ανάλογα με το είδος της πρότασης και αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε κάθε φορά επιλέγουμε την κατάλληλη έγκλιση και αυτό γιατί κάθε έγκλιση εκφράζει και διαφορετικά πράγματα.

Ασκήσεις Α' Γυμνασίου

Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΟΤΗΤΩΝ 1-10

1)Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις:

κατηγορος, νευρον, μηκος, Νειλος, βωλος, ανωμαλος, φλοισβος, δουλος, δουλων, ταυρος, γενναιος, γενναιων.

2) Να συμπληρωθούν οι παρακάτω φράσεις με τον κατάλληλο τύπο του ειμί:

α) Εγώ …………. το φως του κόσμου.(ενεστώτας)

β) Η γλωσσα πολλων κακων ………….. αιτία. (παρατατικός)

γ) Ενθα……….. βωμοί,………. καί θεοί. (ενεστώτας)

δ) Υμείς………… άλκιμοι νεολαιοι. (παρατατικός)

ε) Οι άνδρες ……… αγαθοί. (ενεστώτας)

Β' Λυκείου , Αντιγόνη

ΠΡΟΛΟΓΟΣ   (στ. 1- 99)

Αντιγόνη:  Πολυαγαπημένη μου αδελφή Ισμήνη, άραγε ξέρεις αν υπάρχει καμιά από

              τις συμφορές που μας κληροδότησε ο Οιδίποδας και να μην την έστειλε ο        

              Δίας πάνω σε μας τις δύο, που ζούμε ακόμη; Γιατί δεν υπάρχει τίποτα,  

              ούτε λυπηρό ούτε ολέθριο ούτε αισχρό ούτε επονείδιστο, που εγώ να μην έχω δει μέσα στα δικά σου και στα δικά μου βάσανα. Και τώρα πάλι τι είναι αυτή η διαταγή που λένε ότι διακήρυξε ο στρατηγός πριν από λίγο σ’ ολόκληρη την πόλη; Ξέρεις τίποτα και  έχεις ακούσει; Ή μήπως σου διαφεύγει ότι απειλούν τους αγαπημένους μας κακά που ταιριάζουν στους εχθρούς;

Το αντικείμενο

Το Αντικείμενο

Το αντικείμενο αποτελεί έναν από τους βασικούς όρους μιας πρότασης. Αντικείμενο δέχονται τα λεγόμενα μεταβατικά ρήματα, αυτά δηλαδή που δηλώνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου μεταβαίνει σ’ ένα πρόσωπο ή πράγμα. Το αντικείμενο βρίσκεται σε μια από τις τρεις πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική αιτιατική).

Τα ρήματα χωρίζονται σε μονόπτωτα και δίπτωτα. Τα μονόπτωτα παίρνουν μόνο ένα αντικείμενο και τα δίπτωτα δύο, ένα άμεσο και ένα έμμεσο. Η επιλογή της πτώσης του αντικειμένου των μονόπτωτων ρημάτων γίνεται με βάση τη σημασία του ρήματος.

Μεταβατικά Μονόπτωτα Ρήματα:

Η γενική ως αντικείμενο:

Χρήση πλάγιων πτώσεων

Χρήση πλάγιων πτώσεων

Α. Ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ουσιαστικών:

Η γενική:

α) Κτητική. Δηλώνει τον κτήτορα

• ενός πράγματος

π.χ. τό ξῖφος τοῦ ἀνδρός

• μιας ιδιότητας

π.χ. Ἡ ἀρετή τῶν Ἀθηναῖων

• μιας συγγενικής σχέσης

π.χ. Οἱ  υἱοί τοῦ Περικλέους

• ένα ανομοιογενές  σύνολο, του οποίου το προσδιοριζόμενο αποτελεί μέρος.

Οἱ όφθαλμοί τοῦ παιδός.

* Εάν το σύνολο είναι ομοιογενές η γενική είναι διαιρετική.

β) Του δημιουργού. Δηλώνει τον δημιουργό κάποιου έργου.

π.χ. Ὁ Ἐρμῆς τοῦ Πραξιτέλους