Μάθημα XIII

Πώς η γνώση νίκησε την δεισιδαιμονία

Κείμενο:

Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit! 

Μετάφραση:

Ο Σουπλίκιος Γάλλος ήταν ύπατος του Αιμίλιου Παύλου, ο οποίος διεξήγε πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια ξάστερη νύχτα, ξαφνικά, η σελήνη είχε χαθεί· εξαιτίας του φοβερού θεάματος, τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός έχασε το ηθικό του. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος μίλησε για τη φύση του ουρανού και για την στάση και τι κινήσεις των αστεριών και της σελήνης και με αυτόν τον τρόπο έστειλε τους στρατιώτες στη μάχη με αναπτερωμένο το ηθικό. Έτσι οι ελεύθερες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν τον δρόμο για την περίλαμπρη νίκη του Παύλου. Επειδή εκείνος είχε νικήσει τον φόβο του Ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους αντιπάλους.

Λεξιλόγιο:

Ουσιαστικά:

Α’ ΚΛΙΣΗ	B’ ΚΛΙΣΗ	Γ’ ΚΛΙΣΗ
Perses -ae = Περσέας luna -ae = σελήνη fiducia-ae=εμπιστοσύνη, ηθικό stella -ae = αστέρι luna -ae = σελήνη pugna -ae =  μάχη victoria -ae = νίκη Δ’ ΚΛΙΣΗ exercitus -us = στρατός status -us = στάση motus -us = κίνηση aditus -us = προσέγγιση metus -us = φόβος	Sulpicius -ii / -i = Σουπλίκιος  Gallus -i = ο Γάιος legatus -i = ο ύπατος Aemilius -ii / -i = ο Αιμίλιος  Paulus -i = ο Παύλος bellum -i = ο πόλεμος monstrum -i = θέμα παράξενο animus -i =ψυχή  caelum -i = ουρανός  (caeli -orum) adversarius -ii = αντίπαλος modus -i = τρόπος	rex -regis = ο βασιλιάς nox -noctis = νύχτα terror -terroris = ο φόβος miles -itis = ο στρατιώτης ratio -onis = φύση,λογική ars -artis = τέχνη imperator -ris=στρατηγός

Επίθετα: serenus -a -um = ξάστερος repentinus -a -um = ξαφνικός alacer -ris -re = πρόθυμος liberalis -is -e = ελεύθερος illustris -is -e = ένδοξος Paulianus -a -um = ο του Παύλου

Αντωνυμίες: qui -quae -quod = οποίος -α -ο is -ea -id = αυτός-ή -ό ille -illa -illud = εκείνος-η-ο

Επιρρήματα: adversus = εναντίον subito = ξαφνικά tum = τότε sic = έτσι

Ρήματα:

1η Συζυγία:

disputo -avi -atum -are = μιλώ για

do -dedi -datum -dare = δίνω

2η Συζυγία:

gero- gessi- gessum- gerere = διεξάγω

3η Συζυγία:

deficio -defeci -defectum -deficere = χάνομαι

invado -invasi -invasum -invadere = εισχωρώ, καταλαμβάνω

amitto -amisi -amissum -amittere = χάνω

mitto -misi -missum -mittere =στέλνω

vinco -vici -victum -vincere = νικώ

Γραμματική:

Δ΄ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

• Η Δ κλιση περιλαμβάνει ουσιαστικά σε -u κυρίως αρσενικά. Τα θηλυκά είναι μόνο τα: manus, domus, porticus, tribus.

Τα συνηθέστερα ουδέτερα είναι τα:  cornu, gelu, pecu, gelu. Τα ουσιαστικά της Δ’ κλίσης είναι ολιγάριθμα και έχουν καταλήξεις Γ’ κλίσης.

• Τα ουσιαστικά fructus (αρσενικό), cornu (ουδέτερο) κλίνονται ως εξής:

ENIΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ	ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
fructu-s                            cornu fructu-s                            cornu-s fructu-i                             cornu fructu-m                           cornu fructu-s                            cornu fruct-u                              cornu	fructu-s                  cornu-a fructu-um              cornu-um fruct-ibus               corn-ibus fructu-s                  cornu-a fructu-s                  cornu-a fructu- ibus            corn-ibus

Τα ουσιαστικά domus (θηλυκό) κλίνεται ως εξής:

ENIΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ	ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
domu-s domu-s + domi domu-i domu-m domu-s dom-o	domu-s domu-um + domo-rum dom-ibus dom-os dom-us dom-ibus

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Εμπρόθετοι Προσδιορισμοί

ob (πρόθεση) + Αιτιατική → εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο (ob monstrum)

de (πρόθεση) + Αφαιρετική → αναφορά (de ratione, de statu, de montibus)

in (πρόθεση) + Αιτιατική → σκοπό (in pugnam)

ad (πρόθεση) + Αιτιατική → σκοπό (ad victoriam)

adversus (πρόθεση) + Ατιατική → εχθρική διάθεση (adversus Persen)