Μάθημα ΧΙ

Η Ρώμη και η Καρχηδόνα

Κείμενο:

Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Ubi in Italia fuit, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Postquam XIV annos in Italia complevit, Carthaginienses eum in Africam revocaverunt. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt.

Μάθημα X

Η προφητεία του Δία

Κείμενο:

Aeneas bellum ingens geret in Italia. Populos feroces contundet, mores eis imponet et moenia condet. Tu Aeneam ad caelum feres. Postea Iulus, Aeneae filius, regnum ab Lavinio transferet et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios, Romulum et Remum, pariet, quos lupa nutriet. Romulus moenia Martia condet Romanosque de suo nomine appellabit. Romanis imperium sine fine erit. Caesar Augustus, ab Iulo ortus, Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet. Hunc tu, ut Aeneam, in caelo accipies.

Μετάφραση:
Ο Αινείας θα κάνει φοβερό πόλεμο στην Ιταλία. Θα συντρίψει άγριους λαούς, θα τους επιβάλει θεσμούς και θα χτίσει τείχη. Εσύ θα αποθεώσεις τον Αινεία. Αργότερα ο Ίουλος, ο γιος του Αινεία, θα μεταφέρει το βασίλειο από το Λαβίνιο και θα οχυρώσει την Άλβα Λόγγα. Μετά από τριακόσια χρόνια η Ιλία να γεννήσει δύο γιους, το Ρωμύλο και το Ρώμο, που θα τους θρέψει μια λύκαινα. Ο Ρωμύλος θα χτίσει τα τείχη του Άρη και θα δώσει στους Ρωμαίους το όνομά του. Η εξουσία των Ρωμαίων δε θα 'χει τέλος. Ο Καίσαρας Αύγουστος, απόγονος του Ιούλου, θα κλείσει τις πόρτες του Πολέμου και θα ξαναφέρει τη βασιλεία του Κρόνου. Και αυτόν, όπως τον Αινεία, θα τον (υπο)δεχτείς στον ουρανό.

Μάθημα IX

Η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη Ρώμη

Κείμενο: 

Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit. Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Maritus et pater et Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit et cultro se ipsam interficit. Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahit et delictum punire parat. Populum concitat et Tarquinio imperium adimit. Liber iam populus Romanus duo consules, Iunium Brutum et Tarquinium Collatinum, deligere constituit.

 

Μετάφραση:

Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος, ο έβδομος και τελευταίος των βασιλιάδων, με αυτό τον τρόπο χάνει την εξουσία. Ο γιος του ο Σέξτος Ταρκύνιος προσβάλλει την τιμή της Λουκρητίας , της συζύγου του Κολλατίνου. Ο σύζυγος και ο πατέρας και ο Ιούνιος Βρούτος  τη βρίσκουν αυτή περίλυπη. Η γυναίκα αποκαλύπτει σ’ εκείνους την αδικία με δάκρυα στα μάτια και αυτοκτονεί μ’ ένα μαχαίρι. Ο Βρούτος βγάζει το μαχαίρι από το τραύμα με μεγάλο πόνο κι ετοιμάζεται να τιμωρήσει το έγκλημα. Ξεσηκώνει το λαό και αφαιρεί από τον Ταρκύνιο την εξουσία. Ελεύθερος πια ο Ρωμαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δυο υπάτους , τον Ιούνιο Βρούτο και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.

Μάθημα VIII

Όταν βγεις στο κυνήγι, πάρε μαζί σου μολύβι και χαρτί.

Κείμενο:

Gaius Plinius Cornelio Tacito suo salutem. Ridebis. Ego tres apros feroces cepi. «Ipse?» interrogabis. Ipse. Ad retia sedebam; erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares; cogitabam aliquid enotabamque; etsi retia vacua, plenas tamen ceras habebam. Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis. Cum in venationibus eris, licebit tibi quoque pugillares adportare: videbis non Dianam in montibus sed Minervam errare. Vale!

Μετάφραση

Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο. Θα γελάσεις. Έπιασα τρία φοβερά αγριογούρουνα. «Ο ίδιος;» θα ρωτήσεις. Εγώ ο ίδιος. Καθόμουν δίπλα στα δίχτυα• πλάι μου δεν είχα τη λόγχη, αλλά τη γραφίδα και τις πλάκες• σκεφτόμουν κάτι και κρατούσα σημειώσεις• παρόλο που είχα τα δίχτυα άδεια, είχα όμως τις πλάκες μου γεμάτες. Τα δάση και η ερημιά (ή η μοναξιά) είναι δυνατά ερεθίσματα της σκέψης. Όταν πας στο κυνήγι, θα μπορέσεις και εσύ να φέρεις εκεί τις πλάκες: (τότε) δεν θα δεις την Άρτεμη να πλανιέται στα βουνά αλλά την Αθηνά. Γειά σου!

Μάθημα VII

Ετοιμασίες για ξεχειμώνιασμα

Κείμενο:

Caesar propter frumenti inopiam Ιegiōnes in hibernis multis conlocat. Εx quibus quattuor in Nerviis hiemare* iubet et tribus imperat in Belgis remanere. Legātos omnes frumentum in castra, importare iubet. Milites his verbis admonet: «Hostes adventare audio; Speculatōres nostri eos prope esse nuntiant. Vim hostium cavere debetis; hostes enim de collibus advolare solent et caedem militum perpetrare possunt».

Πλάγιος Λόγος

Πλάγιος Λόγος

Ένα από τα σημαντικότερα συντακτικά φαινόμενα της αρχαίας ελληνικής είναι ο πλάγιος λόγος. Όσο δύσκολο κι αν μας ακούγεται η μετατροπή του ευθύ λόγου σε πλάγιο είναι ιδιαίτερα εύκολη αρκεί βέβαια να ακολουθήσουμε προσεκτικά βήμα βήμα την προτεινόμενη μεθοδολογία. Μάλιστα, πολλές φορές έχουμε δει πλάγιο λόγο σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής χωρίς όμως να το προσέξουμε. Αρκεί να σκεφτούμε πως κάθε δευτερεύουσα ειδική πρόταση, ειδικό απαρέμφατο ή τελικό είναι στην ουσία ένας πλάγιος λόγος.

Μεθοδολογία μετατροπής ευθύ λόγου σε πλάγιο

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνω είναι να εξετάσω αν η πρόταση που καλούμαι να την μεταφέρω σε πλάγιο λόγου είναι κρίσεως, επιθυμίας, ερωτηματική ή δευτερεύουσα. Ανάλογα με το είδος της πρότασης ο τρόπος μεταφοράς της στον πλάγιο λόγο είναι διαφορετικός.

Σημ. : Οι προτάσεις κρίσεως διατυπώνουν μια άποψη, κρίση, και εκφέρονται με οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική. Οι προτάσεις επιθυμίας εκφέρονται με προστακτική, προτρεπτική ή αποτρεπτική υποτακτική, ευχετική ευκτική και οριστική. Με τέτοιου είδους προτάσεις εκφράζουμε προσταγή, προτροπή, παράκληση, ευχή. Ανάλογα βέβαια με το τι θέλω να δηλώσω βάζω την αντίστοιχη έγκλιση (αν θέλω να δηλώσω ευχή, η πρόταση εκφέρεται με ευχετική ευκτική). Οι ευθείες ερωτήσεις εκφέρονται με οριστική, δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική  ή απορηματική υποτακτική.

Είδη μετοχών

Μετοχές

Γενικά για τις μετοχές:

Η μετοχή ανήκει στους ονοματικούς τύπους του ρήματος. Έχει, δηλαδή. τα χαρακτηριστικά και των ονομάτων και των ρημάτων.

Ονοματικά χαρακτηριστικά:

α) Κλίνεται και έχει γένος, αριθμό και πτώσεις.

β) Μπορεί να παίξει ρόλο επιθέτου ή ουσιαστικού (ουσιαστικοποιημένη).

Ρηματικά χαρακτηριστικά:

α) Έχει χρόνους, φωνές, συζυγίες, διαθέσεις, αριθμούς.

β) Μπορεί να πάρει όλα τα συμπληρώματα του ρήματος (υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο).

γ) Μπορεί να λειτουργήσει ως επιρρηματικός προσδιορισμός ( επιρρηματική μετοχή).

Β΄ Όρος σύγκρισης

Β΄ Όρος σύγκρισης

Κάθε σύγκριση γίνεται ανάμεσα σε δύο όρος με βάση κάποιο κοινό χαρακτηριστικό τους. Το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο συγκρίνεται με κάτι ονομάζεται α’ όρος, ενώ αυτό με το οποίο συγκρίνεται είναι ο β’ όρος σύγκρισης. Στα α.ε. σύγκριση έχουμε με  επίθετα ή επιρρήματα συγκριτικού βαθμού ή λέξεις με συγκριτική σημασία (διπλοῦς, διπλάσιος, πολλαπλοῦς, πολλαπλάσιος, πρότερος κ.α.).

Πώς εκφέρεται ο β’ όρος σύγκρισης στα α.ε.;

Κανόνες τονισμού

Διαίρεση φωνηέντων

Ο χωρισμός των φωνηέντων σε μακρόχρονα και βραχύχρονα σχετίζεται με τον τρόπο προφοράς, αν δηλαδή προφέρονται σε σύντομο χρόνο ή μακρύτερο. Έτσι λοιπόν, έχουμε:

Βραχύχρονα: ο, ε → προφέρονται σε σύντομο (βραχύ) χρόνο

Μακρόχρονα: ω, η → προφέρονται σε μακρύτερο χρόνο, σχεδόν σε διπλάσιο

Ασκήσεις πλαγίου λόγου α.ε.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

Να μεταφερθούν οι παρακάτω προτάσεις στον πλάγιο λόγο και να γίνουν οι όποιες αλλαγές με βάση και το ρήμα εξάρτησης :

1.Ἱκανός εἰμί πάντα πράττειν  (Οὗτος ἔλεγεν…)
2.Αἰσχρόν ἐστί ἄρχειν Ἀθηναίων Πελοποννησίους (Οἱ πρέσβεις ἡγοῦνται…)
3.Οὐ δικαίως λαμβάνεις το ἀργύριον ( Φησίν ὁ κατήγορος…/ Οἶδε ο κατήγορος…)
4.Πρόσθεν ἄν ἀποθάνοιμεν ἤ τά ὅπλα παραδοῖμεν  (Κλεάνωρ ἀπεκρίνατο…)
5.Μηδείς βαλλέτω (Ἀπηγόρευε…)
6.Ἀνοίξατε τάς πύλας (Ὁ Μειδίας ἐκέλευε…)
7.Παραδῶμεν την πόλιν Κορινθίοις ; (Τον θεόν ἐπήροντο…)

Ασκήσεις στον Αόριστο Β’

Ασκήσεις στον Αόριστο Β’

Α.        Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο αορίστου β΄ του ρήματος που δίνεται σε παρένθεση:

1. Ὀκνῶ μή μάταιος ἡμῖν ἡ στρατεία……………….(γίγνομαι, υποτ.).
2. Οἱ Ἕλληνες……………………(αἰσθάνομαι, ορ.) ὅτι βασιλεύς ἐν τοῖς σκευοφόροις εἴη.
3. Ὁ βάρβαρος ἐπί τήν Ἑλλάδα δουλωσάμενος……………….(ἔρχομαι, ορ.).

Ασκήσεις σε τριτόκλιτα επίθετα

Α. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των επιθέτων:

1. Τὰ τῶν φίλων………(ἅπας) κοινά.
2. Οἱ τοῦ Δημοσθένους λόγοι……… (χαρίεις) εἰσιν.
3. Τοὺς ποιητὰς οὐκ……… (ἄκων) ἀναγιγνώσκομεν.
4. Ἡ πενία τοῖς……… (πένης) οὐκ αἰσχύνην φέρει.
5. Δικαίοις ἄρχουσι……… (ἑκὼν) οἱ ἄνθρωποι πείθονται.
6. Οἱ……… (ἀκρατὴς) γίγνονται προδόται τῆς ἰδίας ὑγείας.
7. Φύλαττε τὸ μὲν σῶμα……… (ὑγιὴς), τὴν δὲ ψυχὴν……… (εὐσεβὴς).
8. Οἱ θεοὶ τοῖς……… (εὐσεβὴς) εἰσίν……… (εὐμενὴς), τοῖς δ' ……… (ἀσεβὴς)  

   φοβεροί.
9. Περικλῆς ἦν γένους ……… (εὐκλεὴς).

Η σημασία των εγκλίσεων

Η σημασία των εγκλίσεων

Οι εγκλίσεις των ρημάτων είναι οι:

Οριστική (απλή, δυνητική, επαναληπτική ευχετική)

Υποτακτική (βουλητική, απορηματική)

Ευκτική ( δυνητική, ευχετική)

Προστακτική

Ανάλογα με το είδος της πρότασης και αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε κάθε φορά επιλέγουμε την κατάλληλη έγκλιση και αυτό γιατί κάθε έγκλιση εκφράζει και διαφορετικά πράγματα.

Ασκήσεις Α' Γυμνασίου

Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΟΤΗΤΩΝ 1-10

1)Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις:

κατηγορος, νευρον, μηκος, Νειλος, βωλος, ανωμαλος, φλοισβος, δουλος, δουλων, ταυρος, γενναιος, γενναιων.

2) Να συμπληρωθούν οι παρακάτω φράσεις με τον κατάλληλο τύπο του ειμί:

α) Εγώ …………. το φως του κόσμου.(ενεστώτας)

β) Η γλωσσα πολλων κακων ………….. αιτία. (παρατατικός)

γ) Ενθα……….. βωμοί,………. καί θεοί. (ενεστώτας)

δ) Υμείς………… άλκιμοι νεολαιοι. (παρατατικός)

ε) Οι άνδρες ……… αγαθοί. (ενεστώτας)

Β' Λυκείου , Αντιγόνη

ΠΡΟΛΟΓΟΣ   (στ. 1- 99)

Αντιγόνη:  Πολυαγαπημένη μου αδελφή Ισμήνη, άραγε ξέρεις αν υπάρχει καμιά από

              τις συμφορές που μας κληροδότησε ο Οιδίποδας και να μην την έστειλε ο        

              Δίας πάνω σε μας τις δύο, που ζούμε ακόμη; Γιατί δεν υπάρχει τίποτα,  

              ούτε λυπηρό ούτε ολέθριο ούτε αισχρό ούτε επονείδιστο, που εγώ να μην έχω δει μέσα στα δικά σου και στα δικά μου βάσανα. Και τώρα πάλι τι είναι αυτή η διαταγή που λένε ότι διακήρυξε ο στρατηγός πριν από λίγο σ’ ολόκληρη την πόλη; Ξέρεις τίποτα και  έχεις ακούσει; Ή μήπως σου διαφεύγει ότι απειλούν τους αγαπημένους μας κακά που ταιριάζουν στους εχθρούς;

Το αντικείμενο

Το Αντικείμενο

Το αντικείμενο αποτελεί έναν από τους βασικούς όρους μιας πρότασης. Αντικείμενο δέχονται τα λεγόμενα μεταβατικά ρήματα, αυτά δηλαδή που δηλώνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου μεταβαίνει σ’ ένα πρόσωπο ή πράγμα. Το αντικείμενο βρίσκεται σε μια από τις τρεις πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική αιτιατική).

Τα ρήματα χωρίζονται σε μονόπτωτα και δίπτωτα. Τα μονόπτωτα παίρνουν μόνο ένα αντικείμενο και τα δίπτωτα δύο, ένα άμεσο και ένα έμμεσο. Η επιλογή της πτώσης του αντικειμένου των μονόπτωτων ρημάτων γίνεται με βάση τη σημασία του ρήματος.

Μεταβατικά Μονόπτωτα Ρήματα:

Η γενική ως αντικείμενο:

Χρήση πλάγιων πτώσεων

Χρήση πλάγιων πτώσεων

Α. Ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ουσιαστικών:

Η γενική:

α) Κτητική. Δηλώνει τον κτήτορα

• ενός πράγματος

π.χ. τό ξῖφος τοῦ ἀνδρός

• μιας ιδιότητας

π.χ. Ἡ ἀρετή τῶν Ἀθηναῖων

• μιας συγγενικής σχέσης

π.χ. Οἱ  υἱοί τοῦ Περικλέους

• ένα ανομοιογενές  σύνολο, του οποίου το προσδιοριζόμενο αποτελεί μέρος.

Οἱ όφθαλμοί τοῦ παιδός.

* Εάν το σύνολο είναι ομοιογενές η γενική είναι διαιρετική.

β) Του δημιουργού. Δηλώνει τον δημιουργό κάποιου έργου.

π.χ. Ὁ Ἐρμῆς τοῦ Πραξιτέλους